Πρόταση κειμένου

Γεια σας,
Βάζω εδώ την πρότασή μου για το θέμα του κείμενου, ένα απο τα θέματα που θα συζητήσουμε και στην επόμενη συνέλευση της 3/03.

Στην συνέλευση αυτή μαζευτήκαμε αρχιτέκτονες (φοιτητές,άνεργοι και εργαζόμενοι). Μόνο; Αρκεί, σε οποιαδήποτε περίπτωση, αυτή η ιδιότητα από μόνη της για να μας χαρακτηρίσει ως υποκείμενα; Ίσως να αρκούσε στην περίπτωση που είχαμε μαζευτεί για να συζητήσουμε περί αρχιτεκτονικής απο μια αποκλειστικά επιστημονική σκοπιά (αν είναι ποτέ αυτό δυνατό να γίνει). Σίγουρα δεν θα αρκούσε ακόμα και αν είχαμε μαζευτεί για να συζητήσουμε πχ. για την αρχιτεκτονική απο μια αισθητική σκοπιά ή για επαγγελματικά ζητήματα του κλάδου. Όμως καμια απο τις παραπάνω περιπτώσεις δεν αποτελεί βασικό κίνητρο της συνάντησής μας. Γι’αυτό και η συνέλευση αυτή είναι ανοιχτή σε όποιον/α ενδιαφέρεται για ζητήματα αρχιτεκτονικής και αστικού (ή μη) χώρου.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μας κάνουν να πιστεύουμε πως είναι αδύνατη η αποκρυστάλλωση ενός ορισμού της αρχιτεκτονικής και ο απόλυτος καθορισμός των μέσων και τρόπων παρουσίας της στην κοινωνία. Πόσο μάλλον όταν αυτό ισχύει για γνωστικά αντικείμενα αμιγώς(;) επιστημονικά όπως πχ. για την ιατρική. Περιορίζοντας ένα πεδίο μελέτης που αφορά τον άνθρωπο και την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον (φυσικό και κοινωνικό) ως ένα αποκλειστικά επιστημονικό γνωστικό αντικείμενο τότε κλείνουμε τα μάτια σε καθοριστικά (για αυτό το πεδίο) κοινωνικά ζητήματα όπως είναι το κοινωνικό σύστημα, η θέση του κάθε ανθρώπου μέσα στο κοινωνικό σύνολο και ο κοινωνικός ανταγωνισμός, το κύριαρχο κοινωνικό παράδειγμα, σύγκρούσεις κοινωνικων αξιών κ.α.

Ας κάνουμε μια... συγκλονιστική διαπίστωση: η αρχιτεκτονική καταπιάνεται με την οργάνωση των δραστηριοτήτων και των αναγκών του ανθρώπου/κοινωνίας καθώς και με την αντίστοιχη δημιουργία περιβάλλοντος για αυτές , που αλλου;... μέσα στον χώρο. Εδω λοιπόν αρχίζει και το χάος...

Από την στιγμή που ξεκινά καποιός να ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική, η λέξη ΧΩΡΟΣ αποκτά κυρίαρχη θέση στον λόγο. ΧΩΡΟΣ γεωμετρικός, καρτεσιανός ή μη/ΧΩΡΟΣ δύο, τριών, τεσσάρων και βάλε διαστάσεων /αρχιτεκτονικός ΧΩΡΟΣ και επικοινωνία /υπαίθριος, ημι-υπαίθριος και εσωτερικός / ΧΩΡΟΣ /ιδωτικός, δημόσιος ή ημι-δημόσιος / ΧΩΡΟΣ /διαμορφωμένος , ελεύθερος, πράσινος / ΧΩΡΟΣ /ευάερος, ευήλιος, ευρύχωρος / ΧΩΡΟΣ /κατοικίας, εργασίας, αναψυχής, κουζίνας, καμαρινιών / ΧΩΡΟΣ /πολιτιστικός ,αρχαιολογικός, για τον πεζο, για το ποδήλατο, για παρκινγκ / ΧΩΡΟΣ /αστικός ή μη / ΧΩΡΟΣ /της δημοσιογραφίας, της τεχνης, επιστημονικός, θεατρικός / ΧΩΡΟΣ /πατριωτικός, δεξιός, αριστερός, αναρχικός / ΧΩΡΟΣ /άνθρωπος +, + χρόνος, ήχος +, και δεν μας φτάνει άλλο ο ΧΩΡΟΣ.

Αντιγράφουμε απο την ...Βικιπαίδεια:«Γενικά όλα τα φυσικά φαινόμενα συμβαίνουν και εξελίσσονται στον χώρο και στον χρόνο. Άνθρωποι, ζώα και φυτά καθώς και κάθε λογής αντικείμενα κινούνται στο χώρο αλλάζοντας κάθε φορά θέση.». Άρα τι; Η αρχιτεκτονική έχει να κάνει με τα πάντα; Τρομαχτικό...

Ευτυχώς για όσους ξεκινουν να εργαστούν ως αρχιτεκτονες η αγορά εργασίας φροντίζει να απλοποιήσει κάπως αυτό το χάος. Το περιορίζει στις ώρες επι ωρών μπροστά στον μαύρο (ή γκρι ή άλλου χρώματος για τους πιο εναλλακτικους) ψηφιακό χώρο του AUTOCAD πάνω στον οποίο χαράζουμε διάφορες πολύχρωμες χαριτωμένες γραμμές.

Κάπου εδώ αρχίζουν τα υπαρξιακά (ή μήπως καλύτερα πολιτικά;) άγχη και ερωτήματα του αρχιτέκτονα.

Θέλουμε να προχωρήσουμε πέρα απο το τεχνικό ζήτημα του πως φέρεται εις πέρας «σωστά» το αρχιτεκτονικό έργο ως απλή διεκπεραίωση αναγκών και σκόπών. Να αναρωτηθούμε για το τι , το γιατί, για το από ποιούς και για ποιούς και για τις πολιτικο-κοινωνικές διαδικασίες που διαμορφώνουν την αρχιτεκτονική.

Η διάμορφωση του αστικού (ή μη) τοπίου δεν μπορει να είναι αποτέλεσμα της αρχιτεκτονικής ή των αρχιτεκτόνων μόνο (εκτος αν ζούσαμε μια δικτατορία των αρχιτεκτόνων) αλλά του συνόλου των κοινωνικών δραστηριοτήτων (διεργασιών) και σημασιών. [η σχέση κοινωνιας-περιβάλλοντος θα μπορούσε να ιδωθεί και ως μια σχέση αμφίδρομη(;)]. Γι’αυτο μας ενδιαφέρει να δούμε το ζήτημα της αρχιτεκτονικής και συνολικά του αστικού χώρου ενταγμένο στο πολιτικό-κοινωνικο πεδίο. Στο πεδίο των αποφάσεων και των επιλογών. Στο πεδίο της πολιτικής. Πολιτικής όχι με την έννοια των επαγγελματικών πολιτικών, αλλά που νοείται ως κίνηση ενάντια στο σημερινό κυρίαρχο σύστημα της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς/ανάπτυξης, της εμπορευματοποίησης και του πολιτικου συμπληρώματος αυτού του συστήματος, την αντιπροσωπευτική «δημοκρατία». Πολιτικής που θα είναι ανέφικτη όσο επικρατεί παθητικότητα και ιδιώτευση, όσο επικρατούν θεσμοί συγκέντρωσης δύναμης ,αποφάσεων και ευθυνών στο πολιτικό επίπεδο, καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στο οικονομικό και ιεραρχιών στο κοινωνικό. Πολιτικής της οποίας απαραίτητο συστατικό είναι η μαζική άμεση συμμετοχή των πολιτών σε ένα πλαίσιο αξιών όπως η ισότητα, η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η αλληλεγύη. Πολιτικής που στοχεύει στην δημιουργία νέων αμεσοδημοκρατικων θεσμών «απο τα κάτω» , θεσμών αυτονομίας, αυτοδιαχείρισης και συνεργασίας.

Διευκρινίσεις περί ελεύθερων και δημόσιων-ιδιωτικών χώρων.

Σε τι αναφερόμαστε όταν μιλάμε για ελέυθερους χώρους; Έχει κάποια σχέση ο «άκτιστος» ή ο «πράσινος» χώρος με τον κοινωνικά ελεύθερο χώρο; Αντίστοιχα, ποιά είναι η σχέση της έννοιας του δημόσιου με αυτής του ελεύθερου χώρου;

Αν πχ. ένα σχολείο, μια πλατεία με κάμερες, μια εκκλησία ή ένα στρατόπεδο εμφανίζονται ως «δημόσια» , μόνο ελεύθεροι χωροι δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Αυτό για να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν μπορούμε να ταυτίζουμε το δημόσιο με το κρατικό. Η κατάκτηση του δημόσιου πρέπει να συνοδεύεται από τους πραγματικά δημοκρατικούς θεσμους που προαναφέρθηκαν και τις αντίστοιχες αξίες. Πρέπει να συνοδεύεται απο μια ισορροπία ανάμεσα στο συλλογικό και στο ατομικό. Αλλιώς, ειδικά όταν το συλλογικό διαχειρίζεται απο μια ανώτερη εξουσία, μπορούμε εύκολα να οδηγηθούμε σε έναν «κομμουνιστικό» ολοκληρωτισμό.

Το ζήτημα των «πράσινων» χώρων είναι όντως ένα σοβαρό ζήτημα (ειδικά σε μια πόλη όπως η Αθήνα) που αφορά το συνολικότερο βιοσύστημα στο οποίο ζούμε ,όμως δεν θα μπορούσε να το δούμε μόνο ως ένα μονοθεματικό οικολογικό ζήτημα. Και αυτό γιατί η ρίζα του προβλήματος είναι πολιτική και βρίσκεται στο κυρίαρχο σύστημα που προαναφέραμε και γιατί αν ειδωθεί αποκομμένο από αυτό τότε μπορεί να οδηγήσει και σε πρακτικές «οικο-φασισμού».

Στόχοι

Μέσα στα παραπάνω πλαίσια οι στόχοι αυτή της συλλογικότητας θα μπορούσαν να είναι

• η συγκρότηση και η προσπάθεια διάδοσης ιδεών, προτάσεων, αντιλήψεων και πρακτικών για την αρχιτεκτονική και το αστικό τοπίο που συνδέονται με την πολιτική που αναφέρθηκε και σε επαφή με τις συνελεύσεις πολιτών.
  

• η συγκέντρωση και επεξεργασία θεωρητικού υλικού αλλα και παραδειγμάτων πάνω στην προβληματική που αναφέραμε.
  

• η παρέμβαση στα τοπικά επίκαιρα ζητήματα που προκύπτουν και αφορούν το αστικό περιβάλλον.
  

• αντι-προτάσεις και συμμετοχή σε πιέσεις που γίνονται στους θεσμούς που στέκονται εχθρικά στις αξίες που θέλουμε να προωθήσουμε μέσα στον αστικό χώρο.